Osmanlı dönemindeki geometrik şekillerin adları nedir?

Osmanlı dönemindeki geometrik şekillerin adları nedir?

osmanlı dönemi geometrik şekilleri, osmanlı geometri girişimleri, osmanlı geometrik çalışmalar, osmanlıda geometri | geometrik sekiller ve adlari,

Osmanlıca Geometri Terimleri (Osmanlıca Geometri Terimi - Atatürk'ün Önerdiği Terim Karşılığı)

• Bu’ud - boyut
• mekan - uzay
• satıh - yüzey
• kutur - çap
• nısf-ı kutur - yarıçap
• kavis - yay
• muhit-i daire - çember mümâs - teğet
• zâviye - açı
• re’sen mütekabil zâviyeler - ters açılar
• zâviyetan’ı mütabâdiletân-ı dâhiletan - iç ters açılar
• kaaide - taban
• ufkî - yatay
• şâkulî - düşey
• amûd - dikey
• zâviyetân-ı mütevâfıkatân - yöndeş açılar
• va’zîyet - konum
• mustatîl - dikdörtgen
• muhammes - beşgen
• müselles-i mütesâviyü’l-adlâ’ - eşkenar üçgen
• müselles-i mütesâviyü’ssâkeyn -
• ikizkenar üçgen şibh-i
• münharif - yamuk
• mecmû - toplam
• nisbet - oran
• tenasüb - orantı
• mesâha-i sathiyye - alan
• müştak - türev
• müsavi - eşit
• mahrut - koni
• faraziye - varsayı
• hat - çizgi
• mukavves - eğri
• seviye - düzey
• dılı - kenar
• muvazi - paralel-koşut
• menşur - pürüzma
• hattı mail - eğik
• veter - kiriş
• re’s - köşe
• zaviyei hadde - dar açı
• hattı munassıf - açıortay
• muhit - çevre
• kaim zaviyeli müselles - dikey üçgen
• tamamlıyan zaviye - tümey açı
• murabba - kare
• mümaselet - imsiy
• umumi totale - ökül

Osmanlı Döneminde Geometri



Osmanlı matematikçileri, düzlem ve uzay geometrisi, geometrik hisab ve cebir, koni kesitleri, düzlemsel ve küresel trigonometri sahalarında kendilerinden önceki İslam matematikçilerinin mevcut birikimlerini tevarüs etmişlerdir. Bu tevarüsün, Osmanlı öncesi dönemde telif edilen matematik kitablarının nüshalarının elde edilmesi ve çoğaltılması yolu yanında, Osmanlı alimlerinin tahsil için İslam medeniyetinin klasik ilim merkezlerine seyahat etmeleri veya bu merkezlerde yetişen alimlerin Osmanlı coğrafyasına hicret etmeleri sayesinde sağlandığı söylenebilir. Bunun yanında Osmanlı devletinin XVI. yüzyılın başlarından itibaren İslam dünyasının yayıldığı coğrafyanın büyük bir kısmını fethetmesi, Endülüs'ün düşmesi ile burada bulunan müslüman ve gayri müslim alimlerin Osmanlı coğrafyasına göç etmeleri ve son olarak Şah İsmâil ve Şiilerin İran bölgesinde iktidarı ele geçirdikten sonra sünni alimlerin Osmanlıya sığınmaları bu tevarüsün diğer halkalarını oluşturmaktadır. Bu tevarüs neticesinde, klasik İslam hendese geleneğinin, Osmanlı alimleri eliyle sürekliliği sağlanmıştır.
Hendese sahasında Osmanlı devletinde diğer bir dönüşüm XVIII. yüzyıldan itibaren başlayan ve XIX. yüzyıl başlarında gelişen ve XIX. yüzyıl sonlarında da tamamlanan modern hisab anlayış ve tekniklerinin başta Fransa olmak üzere Batı Avrupa kaynaklarından aktarılması; bunun neticesinde klasik İslam ve Osmanlı matematiğinin anlayış, kavram ve tekniklerinin tamamen terkedilmesidir. Ancak Batı Avrupa'da geliştirilen yeni hendese anlayış ve teknikleri, muhteva olarak yeni olmakla beraber kavramsal zemin açısından Grek ve İslam matematiği ile aynı zemini paylaştığından Osmanlı alimleri tarafından kolayca anlaşılmış, dolayısıyla "kopuş", klasik İslam ve Osmanlı hisab geleneğine hakim olan ve sürekliliği muhafaza eden alimlerin elinde kolayca gerçekleşmiştir.